Dược Học Tham Luận

Bao la vô tận vốn là một bầu không hai, nói ra nếu không khéo hiểu lập tức trở thành không một. Cho nên người đời dễ thấy ra muôn trùng, rồi từ không mà hiện ra có, từ có lại trở về không, từ không ra có đã không đồng thời, từ có về không cũng không một lượt. Có không không có, vừa xen nhau trong lớn bé, vừa sai biệt, lại vừa đồng thời. Dù bao la vô tận hay chính trong bản thân của từng sự vật cũng chỉ thế thôi, làm cho ta tuy đam mê trong hiện tượng mà vẫn hình như thấy rõ vạn hữu thường hằng!

Thế mới biết: lý tuy nhất quán, nhưng sự lại biến huyễn muôn trùng. Nếu ta vận lực áp dụng máy móc, trí óc, vật chất, con toán mà săn đuổi theo cái muôn trùng bí huyễn, thì dù ta có săn đuổi đến ba A Tăng Kỳ Kiếp chăng nữa, quyết định rồi cũng sẽ đến mang cái bệnh điên tự ôm lửa đốt nhà, hay cũng đến thốt ra những câu buồn cười như một bác sĩ nọ dèm chê Thượng Đế vụng về, chế ra con người có cặp mắt không thể thấy con vi trùng vậy! Cho nên phải chăng chỉ có cái học tánh tướng dung thông, không hai với nhiều nhất quán, mới là cái học nhất thừa đạt quán, có thể làm qui củ chuẩn hằng cho đời và mới có thể xứng với cơ thường hằng biến huyễn của trật tự thiên nhiên vậy!

Nếu ai muốn mân mê vào cây cỏ, vạn vật thiên nhiên, nương nơi cái đã biết để rong chơi vào những cái chưa biết thì cuốn sách Dược Học Tham Luận này có thể không đến nỗi là vô bổ!

Soạn giả Cẩn Chí

"Hỏi: Thuốc là côn trùng đất đá, rễ, cỏ, da cây, v.v... cùng người khác loại mà có thể trị được bệnh cho con người là tại sao?

Đáp: Trời đất chỉ là hai khí âm dương lưu hành mà thành năm vận, đối chọi với nhau mà thành sáu khí. Con người sinh ra gốc ở trời mà gần với đất, tức là bẫm năm vận sáu khí của trời đất để sinh năm tạng sáu phủ. Vật tuy cùng người khác loại, nhưng đều gốc từ một khí của trời đất mà sinh. Mỗi vật riêng được một khí thiên lệch, còn người thì được trọn vẹn khí của trời đất vậy.Một khi khí trong thân người chênh lệch thì sinh ra bệnh tật, thì lại mượn món thuốc thiên lệch một khí để điều chỉnh sự nghiêng lệch trong thân ta cho trở về với quân bình thì hết bệnh vậy. Vả chăng mượn âm dương của vật để biến hóa âm dương trong thân người, nên căn cứ vào đó Thần Nông dùng thuốc để chữa bệnh."